İstabul’un Doğusunda Bitmeyen Oyun

 İstanbul’un Doğusunda 

Bitmeyen Oyun

Peter Hopkirk

Çeviren:   Mehmet Harmancı

Türkiye İş   Bankası Kültür Yayınları 

İlk  Basım: Yeni Yüzyıl Yayınları 1995

İş Kültür Yayınları İlk basım: Haziran 2023

293 sayfa.

Bindokuzyüzlü yılların ilk yılları, İstanbul’dan Hindistan’a, İngiltere’den, İran’a, Sovyetler Birliği’nden Afganistan’a, Azerbaycan’dan Suriye’ye tarih kitaplarında şöyle değilinip geçilen konuları büyük titizlikle anılardan, belgelerden, bizzat gezip görerek kaleme alan Hopkirk çok güzel bir başucu kitabı  meydana getirmiş. Hep bilirdikki Türkler İngilizleri Çanakkale ve Kutul Amere’de yenmiş ve üzerinde güneş batmayan imparatorluğu buralarda bozguna uğratmış.  Bİr İngiliz galibiyeti de  Bakü’de 1917 yılında onbin  Ermeni ve bin İngilizden meydana gelen birliğini çok kötü yenilgiye uğrattığımızı İngiliz Yazar Hopkirk’den öğrendim. 

Tabi cephedeki orduların yanında  cephede ve o ülkelerin önemli şehirlerinde  casusların  ve ajanların savaşlarını da çok güzel anlatmış. 

İngilizleri, Almanları, Rusları, Afganları, Ermenileri, Azerileri, Arapları Ve hatta Gürcüleri bile anlatırken, konuda Ortadoğu, Orta Asya, Uzakdoğu olunca Enver Paşa’dan söz etmese olmazıdı. 

Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkıntılarından bir şeyler   çıkarabileceğine inanan bir tek Enver Paşa’ydı. Her zaman hayalci bir insan olduğu İçin,  bakışlarını çevresindeki ıstıraplı gerçekten uzaklaştırıp kendi kendini Ludendorff’un düşmanları bir tuzağa çektiğine inandırmıştı. Ancak son yaklaştıkça , elleri daha az kanlı kabine arkadaşlarından giderek uzaklaştığını hissediyordu. 

Bir zamanların kudretli Osmanlı İmparatorluğu , Kafkasya  cephesi dışında gözlerinin önünde dağılmaktaydı. Müslümanların en kutsal kentleri Mekke ve Medine ile Hicaz, Mısır, Sina, Filistin, Ürdün, Irak’ın büyük bir kısmı İtilaf devletlerini yada Arapların elindeydi. Savaştan sonra Galipler atasında paylaşılacaktı. Geriye kalan yalnızca Anadolu, Suriye ve Kuzey Irak’tı. Bunların. bile günleri sayılıydı. Türkler Bolşeviklerden başkentlerinin “İstanbul” Ruslara vaat edildiğini  öğrenmişlerdi. 

Tarihe ilgi duyan Ve Cumhuriyet öncesi çevremizde ve içinde Osmanlı’nında bulunduğu, istihbarat servislerinin arasındaki savaş alanı, Batı’da İstanbul’dan Doğuda Kabil ve Kaşgar’a kadar uzanıp, İran’da, Kafkaslar’da Rus Ve Orta Asya’sında  eler olduğunu  evrak edip ilgi duyuyorsanız Hopkirk size sürükleyicisi uslubuyla eşsiz bir eser sunmuş. İyi okumalar.   

18 Aralık 2023

ESKİŞEHİR